Heiko Haasjes, projectmanager vastgoed van Woonzorg Nederland, deelt de inzichten die ze hebben opgedaan bij het verduurzamen van zorgvastgoed. Hij gaat in op drie aspecten. Ze hebben het werkelijk energieverbruik gemeten bij bestaande bouw en bij recente nieuwbouw. Bij die nieuwbouw hebben ze de  CO2-uitstoot gemeten en vergeleken. Ook zijn ze recent begonnen met het monitoren van het binnenklimaat, zowel bij nieuwe complexen als bij enkele oudere op basis van pilots.

De huidige stand van zaken: op weg naar 80 kWh/m² in zorgvastgoed

In 2022 heeft Woonzorg, door het tekenen van de Green Deal Duurzame Zorg, zich gecommitteerd aan het verduurzamen van het zorgvastgoed in de sector. Het doel is om tegen 2050 een gemiddeld werkelijk energieverbruik van 80 kWh/m² per jaar te realiseren om zo Parisproof te zijn. Woonzorg richt zich erop om het werkelijk energieverbruik inzichtelijk te maken.

Verzamelen Energie-Efficiëntie-Doorlichten rapporten

Woonzorg is begonnen met het verzamelen van Energie-Efficiëntie-Doorlichten (EED) rapporten bij zorginstellingen om inzicht te krijgen in het energieverbruik. Inmiddels is men ook begonnen met het verkrijgen van toestemming voor het uitlezen van energiemeters. Op dit moment worden 20% van de 183 verpleeghuizen uitgelezen.

Energieverbruik oudere verpleegcomplexen meer dan halveren

Uit deze metingen blijkt dat het verbruik van oudere verpleegcomplexen gemiddeld tussen de 160 en 180 kWh/m² per jaar ligt. Dit sluit aan bij het beeld uit de sectorbrede bevindingen uit de CO2-routekaarten. Dit betekent dat het energieverbruik van deze locaties meer dan gehalveerd moet worden om de doelstelling van 80 kWh/m² per jaar te halen.

Waarom bij nieuwbouw strengere eisen hanteren

Om de doelstelling van 2050 te halen, heeft Woonzorg voor nieuwbouw een ambitie gesteld van minder dan 60 kWh/m² per jaar. Door deze strengere norm te hanteren voor nieuwbouw biedt dat ruimte voor minder ingrijpende maatregelen bij bestaande zorgcomplexen. De uitlezingen van de verbruiksmeters tonen aan dat recente nieuwbouwprojecten deze ambitie van minder dan 60 kWh/m² per jaar daadwerkelijk halen.

Hierdoor is het nu mogelijk om aan het begin van de ontwikkeling van een verpleeghuis een duidelijke verwachting te geven over het energieverbruik. De energiezuinige verpleeghuizen kenmerken zich door:

• gebalanceerde ventilatie met WTW
• vloerverwarming en -koeling, en
• PV-panelen.

Het beste energieverbruik wordt gehaald met vraaggestuurde ventilatie en de aanwezigheid van een warmtepomp, waarbij vrijwel geen opgewekte stroom wordt teruggeleverd.

CO2-impact bij nieuwbouw

Een nadeel van nieuwbouw is de extra CO2-uitstoot die dit met zich meebrengt. Het is daarom belangrijk om inzicht te krijgen in de CO2-uitstoot van de bouw van energiezuinige verpleeghuizen. Woonzorg streeft naar 220 kg CO2eq/m² conform het Paris Proof materiaalgebonden protocol, maar dit blijkt lastig te realiseren. Slechts één complex voldoet aan deze norm; gemiddeld zitten we op zo’n 300 kgCO2eq/m².

Gebouwhoogte heeft een negatief effect, terwijl prefabricatie, zoals prefab casco en prefab badkamers, een positieve bijdrage levert. Een anhydriet dekvloer in plaats van zandcement levert een quick win van 20 kg CO2eq/m² op.

Het verlagen van de CO2-emissie door het bouwen is daarmee de grootste uitdaging voor Woonzorg. Daarom ligt de focus op modulair bouwen met meer biobased materialen. Het investeren in bestaande zorgcomplexen moet vanuit CO2-reductie ook serieus overwogen worden.

Binnenklimaat

Het laatste aspect dat verband houdt met energiezuinige verpleeghuizen is het binnenklimaat. Voor een goed binnenklimaat, dat zowel warmte binnenhoudt als buiten houdt, moeten ramen gesloten kunnen blijven. Het Programma van Eisen Gezond Binnenklimaat Langdurige Zorg biedt duidelijke kaders voor nieuwbouw. Bij de recente complexen meten we nu het binnenklimaat.

Bij oudere complexen voeren we pilots uit met losse binnenklimaatmeters. In de komende periode zal Woonzorg beter inzicht krijgen. Duidelijk is dat goede ventilatie essentieel is voor een gezond binnenklimaat en dat het beperken van opwarming de grootste uitdaging vormt.

Met deze stappen zet Woonzorg zich in voor een duurzame toekomst in het zorgvastgoed, met aandacht voor zowel energie-efficiëntie als een gezond binnenklimaat. Samen werken we aan een betere, groenere toekomst.

Dit artikel verscheen eerder dit jaar als Linkedin bericht van Heiko Haasjes, projectmanager vastgoed bij Woonzorg NL