Netcongestie heeft gevolgen voor de mogelijkheden voor nieuwe aansluitingen en uitbreidingen bij verduurzamingsprojecten, ook in de zorgsector. Er is sprake van zowel afname-congestie als teruglever-congestie. Dit artikel geeft een toelichting op de huidige stand van zaken en een aantal oplossingsrichtingen om toch verder te kunnen met geplande projecten.
Energietransitie: minder fossiel, meer elektra
Nederland is met de energietransitie aan de slag om af te stappen van fossiele energiebronnen. Dit gebeurt vooral door energiebesparing en de overstap van fossiel naar elektra. De energiebedrijven zijn intussen hard bezig om het aanbod van duurzame energie te vergroten en willen in 2035 voor de elektriciteitsvoorziening klimaatneutraal zijn. Een keerzijde van de overstap naar elektra is dat het netwerk snel volloopt en uitgebreid moet worden.
Daarnaast is er ook de transitie naar duurzame energiebronnen. Duurzame energiebronnen van zon en wind hebben als karakter dat ze wispelturig zijn: op het ene moment is er energie in overvloed en op een ander moment niet. Dit zorgt ervoor dat het op bepaalde locaties en op bepaalde momenten heel druk is op het net.
Het aanpassen en uitbreiden van het energienet gaat langzamer dan de energietransitie en zo zitten we heden met netcongestie problematiek. De netbeheerders investeren volop om het netwerk te verzwaren maar de congestie gaat minimaal nog 5 tot 10 jaar duren.
Netcongestie in beeld: capaciteitskaart
Op de Capaciteitskaart elektriciteitsnet zie je in welke gebieden de congestie aanwezig is. Er zijn twee kaarten: een voor energieafname en een voor energieteruglevering. In de rode gebieden betekent dit dat er een tekort aan transportcapaciteit is en dat je op een wachtlijst wordt geplaatst bij een aanvraag naar meer capaciteit.
Prioriteit voor aansluiten van de zorg
Per 1 oktober 2024 is er een prioritering voor aansluitingen op het net afgesproken. De acute zorg zoals ziekenhuizen en huisartsen worden gezien als ‘categorie 3: basisbehoeften’ en krijgen daarom voorrang. De langdurige zorg is hierin niet meegenomen. Zelfs bij voorrang kan het echter lang duren als er geen aanbodcapaciteit is.
Vanaf 1 oktober geldt het maatschappelijk prioriteringskader (zie: nieuwbericht Netbeheer Nederland)
Netcongestie kan op twee vlakken spelen. Er is invoer- of teruglevercongestie en afnamecongestie. Dit zijn twee verschillende onderwerpen.
Teruglevercongestie, oplossingsrichtingen
Teruglevercongestie gaat over gebrek aan capaciteit op het netwerk voor het toeleveren van zelfopgewekte energie die je in de organisatie zelf niet gebruikt. Voor grote instellingslocaties is dit meestal niet aan de orde. De opwek is normaliter lager dan het eigen gebruik ook als het dak vol zonnepanelen wordt gelegd. Bij nieuwbouw en laagbouw kan dit echter wel optreden, vooral in de maanden mei-juli. Als terugleveren niet is toegestaan zijn er de volgende oplossingen:
- Vermogensbegrenzing: Het terugregelen van het energieaanbod wanneer dit groter dreigt te worden dan eigen gebruik. Het aantal uur terugleveren is vaak gering en er gaat met deze aanpak maar een paar procent van de opgewekte energie verloren.
- Meer energie gebruiken op piekmomenten: Denk aan tijdelijk verlagen van de temperatuur in koel- en vrieskasten of opslag energie in elektrische boiler om deze tijdens de piekuren een paar graden extra te koelen of vriezen.
- Stroom benutten voor het opladen van elektrische auto’s en accu’s door middel van slimme laadpalen.
Het is lastig, maar meestal een overkomelijk probleem. Lees voor meer informatie de factsheet Mogelijkheden voor zonnepanelen als het elektriciteitsnet vol zit.
Afnamecongestie, oplossingsrichtingen
Afnamecongestie betekent dat de netbeheerder niet eenvoudig extra capaciteitsaanvragen toekent. Het verzwaren van het net is een tijdsintensief traject. Dit betekent dat je niet zonder een plan over kan stappen op warmtepompen of kan nieuwbouwen of uitbreiden.
Voor deze vorm van netcongestie zijn vier oplossingsrichtingen, die hieronder worden toegelicht:
- Energie besparen, en zo ruimte creëren binnen je aansluiting
- Peakshaving
- Energieopslag
- Innovatief energiecontract
Energie besparen
De eerste stap is inzicht krijgen in je energieverbruik en kW afnamepatroon. Hieruit volgt de potentie voor energiebesparing en peakshaving. Zeker bij renovatiemomenten is veel mogelijk. Een goed inzicht, met een energieplan helpt tegen congestie en bespaart altijd kosten.
Peakshaving
Uit het afnamepatroon en de verbruikers volgt waar de piek zit, en waar de verbruikers zijn die variabel in te zetten zijn. De vrieskast, warmtepomp of wasmachines kunnen wellicht zo ingeregeld worden dat zij niet op de piekmomenten draaien. De piek in de zorg ligt vaak begin van de morgen en eind van de middag. ‘s Avonds en ‘s nacht is er onbenutte ruimte op het net.
Energieopslag
In combinatie met een passend boilervat hoeft de warmtepomp niet op piekuren te draaien. Kijk of dit een oplossing biedt bij de overgang van gasgestookte ketels naar warmtepompen. Voor vrieskasten geldt dit ook, ook hierin is met een regeling koude op te slaan. Batterijopslag is ook een optie, maar flink duurder.
Flexibel energiecontract
Sinds 2024 komen energieaanbieders in gebieden met netcongestie met contracten waarbij stroom buiten de piekuren op het net wordt aangeboden. Deze contracten bieden flinke korting op de transporttarieven. Voor dit soort contracten kan een instelling in aanmerking komen wanneer het zich in congestiegebied bevindt en wanneer het minimaal vermogen van 1MW heeft. De netbeheerder is bij deze afspraken de partij die de aanvraag goedkeurt of afkeurt.
Externe informatiebronnen:
